Het wordt iets voller in Nederland en een stuk voller in de rest van de wereld. Maar die bevolkingsgroei kunnen we gemakkelijk aan. [O.a. Nederlands Dagblad, BNdeStem, Limburger en Brabants Dagblad, 20 januari 2018]
Volgens het CBS telt Nederland nu 17,2 miljoen mensen. Over pakweg vijftig jaar zijn we met 19 miljoen. Kan Nederland een toename van nog eens 1,8 miljoen mensen wel aan? Ik denk van wel. Hoewel niemand in te toekomst kan kijken, ligt het eerder voor de hand dat we over vijftig jaar nog net zo tevreden, welvarend en gelukkig zijn als vandaag. Sterker nog: volgens de rekenaars van het Sociaal en Cultureel Planbureau nam in de afgelopen vijftig jaar ons geluk, onze welvaart, onze levensverwachting, onze gezondheid alleen maar toe. En dat waren vijftig jaar waarin het aantal Nederlanders toenam met 4,6 miljoen mensen.
In 1968, toen we nog met 12,6 miljoen Nederlanders waren, stierven vier keer méér kleine kinderen dan vandaag. Wie toen werd geboren, mocht verwachten 73 jaar te worden. Wie vandaag wordt geboren, mag op 83 jaar rekenen. We werden met zijn allen een heel stuk rijker, veel meer jongeren gingen studeren, ongelijkheid tussen mannen en vrouwen nam fors af en homoseksualiteit werd meer geaccepteerd. En dan staat ons dichtbevolkte landje ook nog eens in de top tien van de meest gelukkige landen ter wereld.
Beken en rivieren
Ook onze natuur ging er sterk op vooruit. De beken en rivieren zijn opgeschoond en zitten weer vol vis. De luchtverontreiniging is enorm afgenomen en er is weer ruimte voor het wilde zwijn, de bever, de wilde kat, de das en de visarend. Wie wel eens vanuit een vliegtuigraampje kijkt, ziet hoe groen ons land nog steeds is. Her en der zie je compacte steden tussen eindeloze akkers, weilanden, bossen, heidevelden en waters. Niet meer dan één-tiende van Nederland bestaat uit bebouwd terrein, uit steden, dorpen, wegen, industrieterreinen, parken, plantsoenen en sportvelden. Bijna een kwart van Nederland bestaat uit bossen, meren en rivieren.
Het is interessant om je eens voor ogen te halen hoeveel ruimte wij, 17,2 miljoen Nederlanders, überhaupt innemen. Stel je zet iedere Nederlander op een tegel van één vierkante meter. Met zijn allen bezetten wij dan 17 vierkante kilometer en passen wij makkelijk binnen de hekken van Schiphol (20 km2) of in een piepkleine gemeente als Brunssum. In de rest van Nederland is dan geen mens meer te bekennen. Vanzelfsprekend is leven we niet op vierkante meters. Er ook ruimte nodig om te werken, te wonen, te recreëren en ons voedsel verbouwen. Dat wij toch het gevoel hebben een overbevolkt landje te zijn, komt voor een belangrijk deel omdat we elkaar doorlopend opzoeken in stadscentra en winkelstraten, op popfestivals en pretparken, stations en autowegen.
Wereldbevolking
Wereldwijd is het een vergelijkbaar verhaal. In de afgelopen 50 jaar groeide de wereldbevolking van 3,4 miljard naar 7,4 miljard. Dat was een stijging van 118 procent. Binnen vijftig jaar komen er nog 2,7 miljard bij, en dat is een stijging van 35 procent. De grootste stijging ligt dus al achter ons. Waarschijnlijk blijft de wereldbevolking daarna stabiel.
Willen we gevoelsmatig wat grip krijgen op dat immense aantal van 10 miljard wereldburgers, dan is het niet gek om ook al die mensen op tegels van één-bij-één meter te zetten. Dan komen we uit op 10 duizend vierkante kilometer en dat is ongeveer het grondoppervlak van Limburg, Brabant en Zeeland samen. In de rest van de wereld, in Amerika, Afrika of Azië is dan geen mens meer te bekennen.
Geen garantie, wel inzet
In 1968 verscheen het beroemde boek ‘The Population Bomb’ –De bevolkingsbom- van de Amerikaanse milieuprofessor Paul Ehrlich. Daarin schreef hij het volgende. ‘De strijd om de mensheid te voeden, hebben we verloren. In de jaren ’70 zullen honderden miljoenen mensen verhongeren (..) Er is niets dat een enorme toename in de wereldsterftecijfers nog kan voorkomen’. Ehrlich kreeg ongelijk. Sinds 1968 werd de gemiddelde wereldburger werd drie keer welvarender. Hongersnoden komen vrijwel niet meer voor, met hoge uitzondering in Afrika. Zijn levensverwachting steeg van 57 naar 72 jaar. De kans dat zijn jonge kinderen stierven, daalde met maar liefst zestig procent. Extreme armoede zakte van 50 naar 9 procent, het aantal oorlogsdoden is nog maar een fractie van die in de jaren ’60. En klimaat en milieu staan vandaag bovenaan alle agenda’s.
Een garantie dat het goed zal blijven gaan de komende vijftig jaar is er niet. Dat ligt helemaal aan onze inzet. Maar omdat van de rampspoed die in ’68 werd voorspeld niets uitkwam, en omdat de bevolkingstoename in de komende vijftig jaar nog maar één derde zal zijn van die in de afgelopen vijftig jaar, is er voor somberheid maar weinig reden.
Ik ben ook best wel optimistisch ingesteld, maar dit artikel is toch wel erg kort door de bocht.
Wat maakt het eigenlijk uit hoeveel oppervlakte alle mensen innemen? Waar het om gaat is hoeveel aardoppervlakte er nodig is om in die mensen hun behoeftes te voorzien, toch? Als men wereldwijd zou leven zoals wij in NL, dan zouden we nu al 3,6 aardes nodig hebben.
In 2050 zullen we idd met zo’n 10 miljard zijn, maar als we er met zijn allen op vooruit gaan (een gedachte die u niet vreemd is :-)), dan gaan we ook met zijn allen meer consumeren. PricewaterhouseCoopers voorspelt dat de wereldeconomie in 2050 een factor 2,7 groter is dan vandaag. Als ik dan ook even kort door de bocht ga is onze consumptie dan vergelijkbaar met die van 27 miljard (10 miljard x 2,7) mensen nu. Dan hebben we dus zo’n 5 å 6 aardes nodig, heel wat meer dan Limburg, Brabant en Zeeland samen.
Best mogelijk dat we met zijn allen een oplossing hiervoor bedenken, maar uw artikel is wel erg misleidend.
(de cijfers en berekeningen komen overigens uit ‘de verborgen impact’ van Babette Porcelijn)
groeten,
Chris
Beste Chris
goed dat u op mijn stuk reageert, want uw zorgen zullen ongetwijfeld door veel anderen worden gedeeld. Om te beginnen: zou u het aardig vinden, in de Groene Amsterdammer heb ik een uitgebreide versie van dit opiniestuk geschreven, en het komt nóg uitgebreider allemaal aan de orde in ons recente boek Ecomodernisme. Maar daarmee beantwoord ik uw commentaar natuurlijk niet.
Om te beginnen: dat ik die tien miljard mensen probeer te visualiseren op tien miljard vierkante meter, en dan uitkom op een zeer bescheiden ruimte, is vooral bedoeld om ons beeld van de bevolkingsgroei enigzins bij te stellen. Ik weet niet hoe oud u bent, maar in de jaren ’70, toen we nog met 4 miljard mensen waren, hingen op mijn middelbare school posters met aardbollen, waarop het zo druk was dat mensen er domweg vanaf tuimelden. Overigens maakte bijvoorbeeld de kerkvader Tertullianus zich in de 2e eeuw ook al druk over de bevolkingsexplosie, en toen waren we nog maar met 200 miljoen mensen wereldwijd.
Uw argument over het draagvlak van de aarde ken ik natuurlijk. En vanuit het rapport van PWC geredeneerd, gebruiken we in 2050 dan inderdaad 5 a 6 aardes. Het is een redenering die mij echter niet uit de slaap houdt, omdat ik het hele concept van ‘draagvermogen van de aarde’ niet onderschrijf. In het kort komt het op het volgende neer: Wie vreest voor een wereldbevolking van tien miljard mensen gaat doorgaans uit van een statische werkelijkheid, waarin de mens louter opereert in de vorm van een consument. Van een wereld die met zoveel consumenten eenvoudigweg niet voldoende in petto heeft om alles en iedereenin leven te houden. De hoeveelheid vruchtbare aarde, zoet water en schone lucht lijkt zo vast te liggen dat elk nieuw leven een drama is en elke dode een verlossing.
En dat is dus niet zo. Hoe meer mensen er komen, hoe meer ruimte er ook komt. Want mensen zijn meer dan consumenten van de wereld, wij ‘produceren’ de wereld om ons heen ook. We kappen niet alleen bomen, we planten die ook. Iemand zij ooit: “Zowel de havik als de mens eet kippen. En hoe meer haviken er zijn, des te minder kippen er overblijven. Maar hoe meer mensen er komen, hoe meer kippen er zullen zijn.” En zo is het.
Het beeld van een beperkte aarde (een uitvinding van biologen) werd in de tweede eeuw ook al gehanteerd door Tertullianus, vervolgens in de 19e eeuw door Malthus, in de jaren ’60 door die Paul Ehrlich en in de jaren ’70 door de Club van Rome. Allen kregen zij ongelijk.
Dat ongelijk kregen ze niet omdat ze zo dom waren, maar omdat niemand van hen de moeite nam om zich eens af te vragen hoe het toch mogelijk is dat wij, met telkens meer mensen op aarde, alsmaar gezonder, ouder, veiliger, slimmer etcetera worden. Afijn, in het verhaal in de Groene en in Ecomodernisme werk ik die gedachte tot in detail uit.
Dank voor uw reactie. Ralf
De insecten vogels bijen verdwijnen eerst .
Wij zijn het volgende slachtoffer van slechte luchtkwaliteit , een de zee vol plasticdeeltjes en gif in ons voedsel
Ik zie geen reden voor optimisme . We moeten net naar een wereld met minder groei en behoud van diversiteit op alle gebied . Globalisering is teken van ondergang van beschaving .
beste Jo, goed dat u reageert. Vanzelfsprekend ben ik het niet me u eens. Naar mijn idee zijn groei en globalisering belangrijke motoren onder zowel de beschaving als de diversiteit op tal van gebieden. Vriendelijke groeten, Ralf
Beste Ralf, waarom zoveel gefilosofeerd over toekomstscenarios als vandaag de dag al duidelijk is dat bevolkingsdruk een probleem is. Dat wil niet zeggen dat 1 miljard mensen erbij niet kan, maar het probleem ontkennen is naief en komt je geloofwaardigheid niet ten goede. Een paar voorbeelden? Malawi. Beijing, noord Kenya, Nairobi, Egypte, etc. Dit nog afgezien van wat het betekent voor de ontwikkelingskansen van kinderen uit arme gezinnen (of alleenstaande moeders) met 4-10 kinderen. Ik kan me eigenlijk nauwelijks voorstellen dat je dit alles afdoet als een non-issue en niet OOK als een problean beschouwd. Hartelijke groet, Marcel
Sowieso 2 fouten in je betoog:
1. Je gebruikt toename van levensverwachting, ‘geluk’, groener milieu, economische groei om de nadelen van overbevolking te compenseren.
2. Je zegt dat we het aan kunnen. Ik denk dat dat er niet toe doet, want het gaat er niet om of we het aankunnen, het gaat er om of we het willen. Ik denk namelijk dat NL wel 60 mln mensen kan huisvesten … wil ik alleen niet.
De overbevolking in de rest van de wereld wil ik verder even buiten beschouwing laten maar zelf zijn we 1 van de dichtbevolkte landen ter wereld. En kom niet aan zetten met ‘slechts’ de 30ste plaats, want ik ga mezelf niet met Vaticaanstad vergelijken. In werkelijkheid staan we veel hoger. We staan veel in de file, treinen zitten overvol, we wonen in piepkleine huisjes. Maar in de weilanden bouwen willen we ook niet. Er is maar 1 conclusie mogelijk … Nederland is veel te vol.
Als laatst haak ik direct in op deze zin: ” Dat wij toch het gevoel hebben een overbevolkt landje te zijn, komt voor een belangrijk deel omdat we elkaar doorlopend opzoeken in stadscentra en winkelstraten, op popfestivals en pretparken, stations en autowegen.” Dan klopt het toch dat we overbevolkt zijn?!?!?!
Wat jammer ‘ReageerderMetKritiek’dat je je verstopt, zelfs achter je emailadres x@y.net
Waarom geen openlijke kritiek? Waarom geen gedachtenwisseling met open vizier?